کفاره روزه
مسأله: کسى که کفاره روزه رمضان بر او واجب است، باید یکی از کارهای زیر را انجام دهد:
۱- یک بنده آزاد کند (که البته در زمان ما منتفی است).
۲- دو ماه روزه بگیرد که ظاهرا باید ۳۱ روز آن باید پشت سر هم باشد.
۳- شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مد که ظاهرا حدود ۷۵۰ گرم است، طعام یعنى گندم یا جو و مانند این‌ها بدهد.
و چنان‌چه این‌ها برایش ممکن نباشد یا هر مقدار که می‌تواند به فقرا طعام بدهد یا هجده روز (که لازم نیست پشت سر هم باشد) روزه بگیرد و اگر نمی‌تواند هیچ مقدار طعام بدهد و هجده روز هم نمی‌تواند روزه بگیرد، هر مقدار که می‌تواند اطعام کند یا روزه بگیرد و اگر اصلا توان روزه گرفتن هم ندارد، باید فقط استغفار کند و بهتر است که هر وقت امکان پیدا کرد، کفاره بدهد اما واجب نیست.
مسأله: کسى که باید پى‌درپى روزه بگیرد، اگر در بین آن بدون عذر، یک روز، روزه نگیرد یا وقتى شروع کند که در بین آن به روزى برسد که روزه آن واجب است، مثلا به روزى برسد که نذر کرده آن روز را روزه بگیرد یا به روزی برخورد کند که روزه آن حرام است، مانند عید قربان، باید روزه‌ها را از سر بگیرد.
مسأله: اگر در بین روزهایى که باید پى‌درپى روزه بگیرد عذرى مثل حیض یا نفاس، یا سفرى که در رفتن آن مجبور است و قابل پیش‌بینی نبوده است، براى او پیش آید، بعد از برطرف شدن عذر واجب نیست روزه‌ها را از سر بگیرد بلکه بقیه را بعد از برطرف شدن عذر به جا مى‌آورد.
مسأله: اگر به چیز حرامى روزه خود را باطل کند، چه آن چیز اصلا حرام باشد مثل شراب و زنا، یا به جهتى حرام شده باشد، مثل نزدیکى کردن با همسر در حال حیض، بهتر است که کفاره جمع بدهد، هر چند لزومی بر آن نیست.
مسأله: اگر روزه‌دار در یک روز ماه رمضان چند بار بخورد یا بیاشامد یا چند مرتبه استمنا یا جماع کند، چه حلال باشد و چه حرام، فقط یک کفاره بر او واجب است.
مسأله: چنان‌چه روزه‌دار در ماه رمضان چند مبطل مختلف را مرتکب شود، مثلا هم بخورد و بیاشامد و هم جماع کند، فقط یک کفاره بر او واجب است.
مسأله: اگر روزه‌دار آروغ بزند و چیزى در دهانش بیاید، چنان‌چه عمدا آن را فرو ببرد، ظاهرا روزه‌اش باطل است و باید قضاى آن را بگیرد و کفاره هم بر او واجب مى‌شود.
مسأله: اگر نذر کند که روز معینى را روزه بگیرد یا قسم بخورد و مانند آن، چنان‌چه در آن روز عمدا روزه خود را باطل کند، کفاره نذر یا قسم داده و قضای آن را هم بگیرد.
مسأله: کسی که نذر کرده یا قسم خورده که روزه بگیرد، اما روز معینی ندارد، چه قبل از ظهر و چه بعد از ظهر می‌تواند روزه خود را بخورد و روز دیگری را روزه بگیرد.
مسأله: اگر به گفته کسى که مى‌گوید مغرب شده افطار کند و بعد بفهمد مغرب نبوده است، چنان‌چه به گفته آن فرد نمی‌شده اعتماد کرد، قضا و کفاره بر عهده او است اما اگر معتقد بوده که قول او حجت است، فقط باید قضای آن را به جا آورد.
مسأله: کسى که عمدا روزه خود را باطل کرده چه پیش از ظهر سفر کند و چه بعد از ظهر، قضا و کفاره بر عهده او است مگر در مورد زیر.
مسأله: در مسأله قبل، اگر از شب قبل قصد سفر پیش از ظهر را داشته، چنان‌چه پیش از ظهر سفر کند، فقط قضا بر عهده او است، حتی اگر قصد فرار از کفاره را داشته باشد، اما اگر سفرش به بعد از ظهر موکول شود، کفاره هم دارد.
مسأله: اگر عمدا روزه خود را باطل کند و بعد عذرى مانند حیض یا نفاس یا مرض براى او پیدا شود، کفاره بر او واجب نیست حتی اگر حیض مانند آن را به وسیله دارو برای خود پیش آورد.
مسأله: اگر یقین کند که روز اول ماه رمضان است و عمدا روزه خود را باطل کند بعد معلوم شود که آخر شعبان بوده کفاره بر او واجب نیست.
مسأله: اگر انسان شک کند که آخر رمضان است یا اول شوال و عمدا روزه خود را باطل کند، بعد معلوم شود اول شوال بوده کفاره بر او واجب نیست.
مسأله: اگر روزه‌دار در ماه رمضان با زن خود که روزه‌دار است جماع کند، چنان‌چه زن را مجبور کرده باشد، کفاره روزه خودش و روزه زن را باید بدهد و اگر زن به جماع راضى بوده، بر هر کدام یک کفاره واجب مى‌شود.
مسأله: اگر زنى شوهر روزه‌دار خود را مجبور کند که جماع نماید، یا کار دیگرى که روزه را باطل مى‌کند انجام دهد، فقط باید کفاره خود را بدهد و شوهر اصلا کفاره ندارد.
مسأله: اگر مرد زن خود را مجبور کند که غیر جماع کار دیگرى که روزه را باطل مى‌کند به جا آورد، کفاره زن را نباید بدهد و بر خود زن هم کفاره واجب نیست.
مسأله: کسى که به واسطه مسافرت یا مرض روزه نمى‌گیرد، نباید زن روزه‌دار خود را مجبور به جماع کند، اما اگر چنین کرد، کفاره بر هیچ‌کدام نیست.
مسأله: انسان نباید در به جا آوردن کفاره کوتاهى کند، ولى لازم نیست فورا آن را انجام دهد.
مسأله: اگر کفاره بر انسان واجب شود و آن را به تأخیر بیاندازد، چیزی بر آن افزوده نمی‌شود ولو چند سال به تأخیر بیاندازد.
مسأله: کسى که باید براى کفاره یک روز شصت فقیر را طعام بدهد، نباید به هر کدام بیش از یک مد طعام بدهد مگر آن‌که دسترسی به شصت فقیر نداشته باشد.
مسأله: کسى که قضاى روزه رمضان را گرفته، اگر بعد از ظهر عمدا کارى که روزه را باطل مى‌کند انجام دهد، باید به ده فقیر هر کدام یک مد طعام بدهد و اگر نمى‌تواند بنا بر احتیاط واجب باید سه روز روزه بگیرد.
