بررسی اعتبار داستان هام بن هیم بن لاقیس بن ابلیس
سؤال:
با سلام
داستانی از یک روحانی شنیدم که جنی به نام هام بن هیم بن لاقیس بن ابلیس خدمت پیغمبر اسلام می‌آید و مطالبی می‌گوید و اشاره‌ای هم به ولایت حضرت علی (ع) دارد. آیا این داستان معتبر است؟ فیلمش را میفرستم.
بعد این‌که معنی ابلیس چیست؟
*********************************************************************
پاسخ:
سلام علیکم و رحمه الله
بسم الله الرحمن الرحیم
* داستان هام بن هیم بن لاقیس بن ابلیس برای اولین بار در تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم بن هاشم القمی (تفسیر القمی) آمده و سایرین از این کتاب روایت کرده‌اند.
درباره اعتبار یا عدم اعتبار این داستان، توجه به موارد زیر مفید است.
- علی بن ابراهیم القمی از اجلای ثقات شیعه و اعاظم علمای ما در نیمه دوم قرن سوم و اوایل قرن چهارم است، اما انتساب این تفسیر به ایشان معتبر نیست. جهت کسب اطلاعات بیش‌تر و علت این امر به لینک زیر مراجعه کنید.
http://madras.ehtejaj.com/1395/02/02/تفسیر-القمی/
- حتی با فرض این‌که کسی این کتاب را معتبر بداند، باز هم داستان مذکور بدون ذکر هیچ منبع و سندی و حتی بدون این‌که از قول معصومی نقل شده باشد، در این کتاب آمده است. (ج ۱، ص ۳۷۵)
- حتی اگر بخواهیم این حدیث را در ادامه حدیث قبل بدانیم که البته چنین نیست، باز هم نویسنده کتاب که در قرن سوم به بعد می‌زیسته، آن را از ابوالجارود قرن دوم روایت کرده است که در نیمه اول قرن دوم می‌زیسته، یعنی حدود ۱۵۰ سال ارسال دارد. در ضمن ابوالجارود یا همان زیاد منذر از افرادی است که ابتداء در طریق هدایت و ثقه بود، اما بعدها منحرف و منکر امامت امام باقر و امام صادق شد، هر چند از این دو امام روایت دارد.
خلاصه این‌که هر چند حقیر منکر قدرت الله تعالی و جایگاه والای حضرا معثومین علیهم‌السلام نیستم، اما هیچ راهی برای معتبر دانستن این داستان نیست.
* ابلیس از ریشه بلس به معنای یأس و نامیدی و حیرت بعد از اتمام حجت است و ظاهرا به این جهت ابلیس نامیده شده که از رحمت الله تعالی ناامید شد. نام اصلیش در بعضی متون؛ عزازیل یا عزازئیل آمده است.
